การสานตะกร้า

การสานตะกร้า

ที่มา/ผู้้ถ่ายทอด นายพรม กอสูงเนิน ได้สนใจการจักสานมาตั้งแต่อายุ 30 ปี โดยได้ศึกษาแบบอย่างจากคนรุ่นเก่า ๆ ที่ทำการจักสานภายในหมู่บ้าน (ปัจจุบันเสียชีวิตหมดแล้ว) และได้ทดลองทำเพราะเห็นว่าทำได้ไม่ยากนัก วัตถุดิบก็คือไม้ไผ่สีสุกที่หาได้ในพื้นที่และมีจำนวนมาก โดยในการฝีึกจักสานครั้งแรกได้เริ่มสานตะกร้า และสานเข่งขนาดทั่วไป ด้วยสาเหตุที่เกษตรกรในพื้นที่มีอาชีพทำไร่พริก และไร่ข้าวโพดซึ่งมีความต้องการเข่งในการใส่ผลผลิตทางการเกษตร และได้มาว่าจ้างให้นายพรมสานให้ ซึ่งเข่งนี้จะมีขนาดใหญ่พิเศษกว่าเข่งธรรมดา นอกจากสานเข่งใส่ข้าวโพดและตะกร้าแล้ว นายพรมยังสานหวดสำหรับนึ่งข้าว กรงนก และเครื่องมือหาปลาด้วย

เครื่องมือ/อุปกรณ์ที่สำคัญ ไม้ไผ่สีสุก (ไม้ไผ่บ้าน)หรือไม้ไผ่รวกลวด ไม้ตะโกใช้ทำงวง (โดยเหลาไม้ตะโกและใช้เชือกผูกปลายทั้ง 2 ข้าง เพื่อดัดให้โค้ง แล้วทิ้งไว้หลาย ๆ วันเพื่อให้ไม้อยู่ตัว)

วิธีทำโดยสังเขป การทำก้นและตัวตะกร้า 1.การเตรียมไม้โดยเหลาไม้ไผ่เพื่อใช้ทำส่วนที่เป็นก้นตะกร้า และโครงตะกร้า (เรียกว่า "ตอกแบน") โดยใช้ไม้ไผ่ลำที่แก่พอประมาณ หรือที่ชาวบ้านเรียกว่าลำพอมีน้อง เลือกเอาลำใหญ่ ๆ ซึ่งจะเหลาเอาเฉพาะผิวไม้ไผ่ซึ่งจะทำให้ตะกร้ามีความแข็งแรงและคงทน การสานจะสานจากก้นตะกร้าก่อนเนื่องจากเป็นโครงหลักโดยการสอดไม้ขัดกันไปมา ตอกที่ใช้ในการก้นตะกร้าจะใช้ประมาณ 20 เส้นขึ้นไปหรือแล้วแต่ขนาดของตะกร้า 2. ยกขัดเป็นลาย 2 (ขัด 2 ยก 2) ให้ไม้ไขว้ก้นตะกร้า 2อัน เพื่อป้องกันก้นทะลุเวลาใส่ของหนัก 3. เหลาตอกเส้นเล็กประมาณ 2มิลลิเ้มตรวนขึ้นเรื่อยๆ จนเป็นโครงรูปตะกร้า ความสูงตามที่ต้องการ การทำปากตะกร้า ใช้ไม้ไผ่เส้นเล็กกลมสานตัดกันพันหักมุมเพื่อเม้มปาก การทำงวงตะกร้า เมื่อสานตัวตะกร้าเสร็จเรียบร้อยแล้ว นำไม้ตะโกที่มีขนาดพอเหมาะมาดัดให้โค้ง โดยนำลวดเจาะระหว่างปลายงวงสอดไปใต้ก้นตะกร้าเพื่อป้องกันงวงหลุดเวลาใส่ของหนัก ๆ การทำไม้คอนหาบ นำลำไผ่บริเวณโคนต้น (หรือชาวบ้านเรียกว่าซอ) มาเหลาทำหัวโมะเพื่อไม่ให้งวงรูดเวลาหาบ ความยาวประมาณ 1.5 เมตร เคล็ดลับ เมื่อสานเสร็จแล้วให้ใช้แกลบเผาไฟแล้ว นำตะกร้าไปรมควันจะทำให้มอดไม่มาเจาะตะกร้า

ช่วงระยะเวลาที่ทำ ช่วงที่ว่างจากงานประจำ สำหรับตะกร้า 1 ใบ ใช้เวลาในการสานประมาณ 2 วัน (โดยที่เตรียมอุปกรณ์ไว้พร้อมแล้ว)

ปริมาณที่ผลิต/ราคาที่จำหน่าย เข่งใบใหญ่สำหรับใส่พืชผลทางการเกษตร จำหน่ายราคาคู่ละ 350 บาท

ผู้ให้ข้อมูล นายพรม กอสูงเนิน (3-3008-00890-79-7) อายุ 77 ปี บ้านเลขที่ 16 หมู่ที่ 6บ้านดงมะเกลือตำบลโนนเมืองพัฒนา อำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา     ที่มา:http://nonmeang.5u.com/Wisdom/Wisdom14.htm